Điều Khoản Giải Quyết Tranh Chấp Trong Hợp Đồng

Khái niệm giải quyết tranh chấp là gì

Giải quyết tranh chấp là Việc cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xem xét và ra quyết định xử lý các tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, trên cơ sở xem xét các tài liệu, chứng cứ có trong vụ việc tranh chấp nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức. 

Tòa án là cơ quan có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động. Tranh chấp là việc phát sinh các mâu thuẫn, xung đột giữa hai bên hoặc nhiều bên về quyền nghĩa vụ trong một vấn đề nào đó. Bao gồm tranh chấp dân sự, tranh chấp thương mại,… 

Giải quyết tranh chấp được hiểu là các bên hoặc cơ quan có thẩm quyền tham gia xem xét lại các vấn đề mà các bên gặp phải, đưa ra hướng giải quyết phù hợp đúng với pháp luật. 

Đầu tiên các bạn nên hiểu rõ khái niệm về giải quyết tranh chấp 

Các lỗi hay mắc phải trong Điều khoản giải quyết tranh chấp hợp đồng 

1. Điều khoản quy định lựa chọn một Tòa án cụ thể để giải quyết tranh chấp 

Điều khoản ví dụ: “Trường hợp các bên không thể giải quyết tranh chấp thông qua thương lượng hòa giải, các bên có quyền khởi kiện ra Tòa án tỉnh A giải quyết”

Thông thường, tranh chấp kinh doanh thương mại giữa hai doanh nghiệp được thành lập tại Việt Nam sẽ thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án cấp huyện nơi bị đơn có trụ sở. Trường hợp các bên có thỏa thuận với nhau thì phạm vi thỏa thuận chỉ được thỏa thuận tại Tòa án nơi có trụ sở của nguyên đơn. Trong một số trường hợp đặc biệt, nguyên đơn được lựa chọn Tòa án có thẩm quyền giải quyết nhưng phải theo quy định tại Khoản 1 Điều 40 Bộ luật Tố tụng dân sự.

Do đó, trường hợp lựa chọn trước Tòa án giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại mà không thỏa mãn các điều trên thì không đúng với quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự và Tòa án có quyền không chấp nhận sự lựa chọn cụ thể này (trừ trường hợp trước khi khởi kiện, các bên có văn bản thỏa thuận lại phù hợp với các điều trên).

Giải pháp:

Để khắc phục lỗi này, trường hợp Các bên không hiểu rõ quy định pháp luật về thẩm quyền giải quyết của Tòa án, Các bên nên ghi điều khoản giải quyết tranh chấp là: “Trường hợp các bên không thể giải quyết tranh chấp thông qua thương lượng hòa giải, các bên có quyền khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền.”

Các lỗi hay mắc phải trong Điều khoản giải quyết tranh chấp trong hợp đồng

2. Điều khoản quy định các bên cùng thỏa thuận cả Tòa án và Trọng tài để giải quyết tranh chấp

Điều khoản ví dụ:

Tại Điều x của một Hợp đồng, các bên thỏa thuận phương thức giải quyết tranh chấp là: “…một trong hai bên có quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án có thẩm quyền giải quyết” nhưng sau đó tại Điều y về xử lý vi phạm thì các bên lại thỏa thuận “…phải đưa vụ tranh chấp đó ra Trung tâm Trọng tài thương mại để giải quyết”. 

Theo Điều 6 Luật Trọng tài thương mại 2010, trong trường hợp các bên tranh chấp đã có thỏa thuận trọng tài mà một bên khởi kiện tại Tòa án thì Tòa án phải từ chối thụ lý, trừ trường hợp thỏa thuận trọng tài vô hiệu hoặc thỏa thuận trọng tài không thể thực hiện được. 

Có thể thấy, pháp luật Việt Nam ưu tiên Trọng tài thương mại và Tòa án phải từ chối giải quyết trước những thỏa thuận “nước đôi” như vậy. Hướng giải quyết đối với các trường hợp như trên cũng được làm rõ qua Khoản 4 Điều 2, Nghị quyết số: 01/2014/NQ-HĐTP ngày 20/03/2014 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao:

“4. Trường hợp các bên vừa có thỏa thuận giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài, vừa có thỏa thuận giải quyết tranh chấp bằng Tòa án mà các bên không có thỏa thuận lại hoặc thỏa thuận mới về cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp và không thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này mà phát sinh tranh chấp thì xử lý như sau:

a) Trường hợp người khởi kiện yêu cầu Trọng tài giải quyết tranh chấp trước khi yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hoặc yêu cầu Trọng tài giải quyết tranh chấp khi Tòa án chưa thụ lý vụ án quy định tại điểm b khoản 4 Điều này thì Tòa án căn cứ quy định tại Điều 6 Luật Trọng tài thương mại để từ chối thụ lý, giải quyết. Trong trường hợp này, khi nhận được đơn khởi kiện Tòa án phải trả lại đơn khởi kiện, nếu đã thụ lý vụ án thì căn cứ quy định tại điểm i khoản 1 Điều 192 BLTTDS ra quyết định đình chỉ việc giải quyết vụ án vì không thuộc thẩm quyền của Tòa án, trả lại đơn khởi kiện và các tài liệu gửi kèm theo đơn khởi kiện.

b) Trường hợp người khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp, thì ngay sau khi nhận được đơn khởi kiện, Tòa án phải xác định một trong các bên đã yêu cầu Trọng tài giải quyết hay chưa.

Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn khởi kiện mà Tòa án xác định người bị kiện, người khởi kiện đã yêu cầu Trọng tài giải quyết tranh chấp thì Tòa án trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện, trường hợp người bị kiện, người khởi kiện chưa yêu cầu Trọng tài giải quyết tranh chấp thì Tòa án xem xét thụ lý giải quyết theo thủ tục chung.

Trường hợp Tòa án đã thụ lý vụ án mà phát hiện tranh chấp đã có yêu cầu Trọng tài giải quyết trước thời điểm Tòa án thụ lý vụ án thì Tòa án căn cứ quy định tại điểm i khoản 1 Điều 192 BLTTDS ra quyết định đình chỉ việc giải quyết vụ án vì không thuộc thẩm quyền của Tòa án, trả lại đơn khởi kiện và các tài liệu gửi kèm theo đơn khởi kiện.”

Giải pháp:

Trường hợp các bên chưa ký Hợp đồng, các bên nên cân nhắc kỹ và nênchỉ lựa chọn 01 cơ quan giải quyết là Trọng tài thương mại hoặc Tòa án.

Trường hợp các bên đã ký kết Hợp đồng và chưa phát sinh tranh chấp, các bên có thể làm Phụ lục Hợp đồng để sửa đổi điều khoản Giải quyết tranh chấp.

3. Điều khoản quy định tên cơ quan giải quyết tranh chấp không rõ ràng

Điều khoản ví dụ: “Trường hợp không thể thương lượng, hòa giải, các bên có quyền khởi kiện tại Tòa án kinh tế/Trọng tài kinh tế có thẩm quyền”

Lỗi sai tiếp theo của các doanh nghiệp khi quy định về điều khoản Giải quyết tranh chấp trong Hợp đồng là không viết đúng tên của cơ quan giải quyết tranh chấp. Trong một số trường hợp, các cơ quan giải quyết tranh chấp sẽ đưa lý do là không đúng tên, hoặc không có cơ quan giải quyết tranh chấp nào có tên như vậy để từ chối thụ lý, giải quyết.

Giải pháp:

Các bên nên lưu ý tìm hiểu và viết đúng tên của Cơ quan giải quyết tranh chấp để không gặp khó khăn trong quá trình nộp đơn khởi kiện và thụ lý vụ án.

Hiện tại, tên gọi của hệ thống Tòa án tại Việt Nam như sau:

Tòa án Nhân dân Tối cao;

Tòa án Nhân dân Cấp cao;

Tòa án Nhân dân Tỉnh/Thành phố …;

Tòa án Nhân dân Huyện/Quận/Thị trấn …

Đối với các Trung tâm Trọng tài thương mại tại Việt Nam, doanh nghiệp có thể tìm kiếm trên các công cụ như Google, Bing, Baidu, … để ghi đúng tên của Trung tâm Trọng tài thương mại mà các bên muốn lựa chọn để giải quyết tranh chấp.

Tham khảo điều khoản Trọng tài mẫu MCAC: “Mọi tranh chấp phát sinh từ hoặc liên quan đến Hợp đồng này sẽ được giải quyết bằng trọng tài tại Trung tâm Trọng tài Thương mại Miền Trung (MCAC) theo Quy tắc Tố tụng trọng tài của Trung tâm này”.

Trên đây là những kiến thức mà MCAC đã tổng hợp về các lỗi mà bạn hay mắc phải trong điều khoản giải quyết tranh chấp trong hợp đồng. Mong rằng bài viết sẽ giúp ích được cho bạn.