KỸ NĂNG THIẾT LẬP ĐIỀU KHOẢN TRỌNG TÀI

KỶ NĂNG THIẾT LẬP ĐIỀU KHOẢN TRỌNG TÀI

MỘT SỐ KINH NGHIỆM QUA THỰC TIỄN

GIẢI QUYẾT CỦA TRỌNG TÀI VÀ TOÀ ÁN

Nguyễn Vĩnh Phú

                                                                                                       Tổng Thư ký Trung tâm

Trọng tài Thương mại Miền Trung

Điều khoản trọng tài không bao giờ có khuôn mẫu thống nhất cho mọi công ty, tập đoàn với sự khác biệt về mô hình, quy mô, phạm vi hoạt động…Nên việc xây dựng điều khoản trọng tài đảm bảo được tính luật định và thoả thuận phù hợp với đặc thù của mỗi loại hình doanh nghiệp là rất quan trọng.

Theo quy định của Luật Trọng tài thương mại năm 2010 thì “tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận trọng tài”[1]. Như vậy thoả thuận trọng tài là điều kiện để các bên trao quyền cho trọng tài giải quyết tranh chấp hợp đồng của mình. Thỏa thuận trọng tài có thể được xác lập dưới hình thức điều khoản trọng tài trong hợp đồng hoặc dưới hình thức thỏa thuận riêng[2].

Theo thực tế diễn ra thì thoả thuận trọng tài có hai loại cơ bản: Điều khoản trọng tài trong hợp đồng (chưa phát sinh tranh chấp) và thoả thuận giải quyết tranh chấp đã phát sinh bằng trọng tài. Trong đó thì điều khoản trọng tài là phổ biến và phần lớn tranh chấp kinh doanh, thương mại được giải quyết bằng trọng tài dựa trên điều khoản này.

Chúng ta thử tham khảo một số điều khoản trọng tài mà các trung tâm trọng tài thương mại đưa khuyến nghị.

Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) đưa ra điều khoản trọng tài mẫu như sau:

“Mọi tranh chấp phát sinh từ hoặc liên quan đến Hợp đồng này sẽ được giải quyết bằng trọng tài tại Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) theo Quy tắc tố tụng trọng tài của Trung tâm này”.

Ngoài ra, các bên có thể bổ sung:

1. Số lượng Trọng tài viên là (một hoặc ba).
2. Địa điểm trọng tài là (thành phố và/hoặc quốc gia).
3. Luật áp dụng cho hợp đồng này là (chỉ áp dụng đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài).
4. Ngôn ngữ trọng tài là (chỉ áp dụng trong trường hợp tranh chấp có yếu tố nước ngoài hoặc tranh chấp có ít nhất một bên là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài)”[3].

Ngoài ra, các trung tâm trọng tài cũng đưa ra mẫu điều khoản trọng tài rút gọn, ví dụ như sau:

“Mọi tranh chấp phát sinh từ hoặc liên quan đến Hợp đồng này sẽ được giải quyết bằng trọng tài tại Trung tâm trọng tài Thương mại Miền Trung (MCAC) theo Quy tắc Tố tụng trọng tài của Trung tâm này.

Các bên thỏa thuận rằng tố tụng trọng tài sẽ được tiến hành theo thủ tục rút gọn quy định tại Điều 37 của Quy tắc Tố tụng trọng tài của MCAC.

Địa điểm giải quyết tranh chấp là… (thành phố và/hoặc quốc gia)”[4]

Như vậy qua tham khảo hai mẫu điều khoản trọng tài trên và một số trung tâm trọng tài khác thì có thể thấy rằng điều khoản trọng tài xoay quanh 07 vấn đề như sau:

1. Quy định về việc chọn giải quyết tranh chấp bằng trọng tài;
   1. Điều khoản trọng tài xác định đích danh tổ chức trọng tài cụ thể để giải quyết tranh chấp.
   2. Điều khoản trọng tài không xác định đích danh tổ chức trọng tài cụ thể.
   3. Điều khoản giải quyết tranh chấp vừa chọn trọng tài, vừa chọn toà án để giải quyết vụ tranh chấp.
2. Chọn quy tắc tố tụng trọng tài;
3. Chọn địa điểm giải quyết tranh chấp;
4. Lựa chọn luật áp dụng cho giải quyết tranh chấp;
5. Lựa chọn ngôn ngữ tố tụng;
6. Số lượng trọng tài viên;
7. Chọn thủ tục rút gọn.

 Việc xây dựng điều khoản trọng tài trên cơ sở 7 vấn đề trên cực kỳ quan trọng để tránh những hậu quả bất lợi khi tranh chấp phát sinh trong tương lai, đây thực sự là kỷ năng của các nhà tư vấn, luật sư, pháp chế nội bộ doanh nghiệp… bởi “những điều khoản này thường là “điều khoản lúc nửa đêm”, do thường là điều khoản cuối cùng được cân nhắc đến trong quá trình thương thảo hợp đồng, nên thường không được các bên suy nghĩ đầy đủ, dẫn đến những thỏa thuận không thỏa đáng và khó thực hiện (lựa chọn sai luật nội dung hoặc về địa điểm trọng tài). Nếu một vụ tranh chấp phát sinh và quá trình tố tụng trọng tài được tiến hành, những vấn đề này sẽ phải được giải quyết trước khi có thể tiếp tục giải quyết những vấn đề tranh chấp thực sự”[5].

Qua hệ thống các bài viết tiếp theo, tác giả sẽ đưa ra một số vấn đề pháp lý liên quan và kinh nghiệm thực tiễn trong việc xây dựng 07 vấn đề liên quan của Điều khoản trọng tài để mọi người căn nhắc, rồi từ đó có một Điều khoản trọng tài[6] tương đối thoả đáng nhất, phù hợp với đặc điểm của tổ chức mình cũng như đối tác ký kết hợp đồng.