NGÔN NGỮ TRONG TỐ TỤNG TRỌNG TÀI

Theo quy định của Điều 20 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 thì “Tiếng nói và chữ viết dùng trong tố tụng dân sự là tiếng Việt”, tuy nhiên ngôn ngữ được sử dụng trong tố tụng trọng tài linh hoạt hơn, các bên có thể lựa chọn ngôn ngữ khác với tiếng Việt.
Việc lựa chọn ngôn ngữ trong tố tụng trọng tài có thể được chia thành hai trường hợp: 

Trường hợp ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài là tiếng Việt 

“Đối với tranh chấp không có yếu tố nước ngoài, ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài là tiếng Việt, trừ trường hợp tranh chấp mà ít nhất một bên là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Trường hợp bên tranh chấp không sử dụng được tiếng Việt thì được chọn người phiên dịch ra tiếng Việt” .

Trường hợp ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài do các bên được quyền lựa chọn 

“Đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài, tranh chấp mà ít nhất một bên là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài do các bên thỏa thuận. Trường hợp các bên không có thỏa thuận thì ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài do Hội đồng trọng tài quyết định” .
Với những quy định trên thì trong quá trình giải quyết tranh chấp tại trọng tài thì các bên được lựa chọn ngôn ngữ nước ngoài, không phải là tiếng Việt đối với tranh chấp có yếu tố nước ngoài, tranh chấp mà ít nhất một bên là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Và khi các bên không có thỏa thuận thì ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài do Hội đồng trọng tài quyết định.

Ví dụ 1: Đối với tranh chấp phát sinh từ Hợp đồng vận chuyển hàng hóa giữa công ty TNHH B (100% vốn Việt Nam) và công ty vận chuyển C (doanh nghiệp nước ngoài), ngôn ngữ trong tố tụng trọng tài của tranh chấp nêu trên sẽ được các bên có thể thỏa thuận lựa chọn, không bắt buộc là tiếng Việt.

Ví dụ 2: Đối với tranh chấp phát sinh từ Hợp đồng mua bán hàng hóa giữa hai công ty trong nước, không có yếu tố nước ngoài, ngôn ngữ trong tố tụng trọng tài của tranh chấp nêu trên sẽ là tiếng Việt. 
Và khi ngôn ngữ tố tụng trọng tài đã được xác định thì những tài liệu hoặc chứng cứ của vụ tranh chấp phải đảm bảo đúng theo ngôn ngữ trọng tài mà các bên đã chọn.
Như vậy, các bên tranh chấp cũng như Hội đồng trọng tài cần cẩn trọng trong việc lựa chọn ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài vì đó có thể là một trong các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định hủy phán quyết trọng tài của Tòa án có thẩm quyền sau này. 
Cụ thể là tại vụ tranh chấp số 49/20 HCM ngày 07/04/2021 tại Trung tâm Trọng tài X, trong hợp đồng làm phát sinh vụ tranh chấp này, các bên đã thỏa thuận rằng khi tố tụng tại trọng tài diễn ra thì ngôn ngữ được sử dụng sẽ là tiếng Anh hoặc/và tiếng Việt, bên cạnh đó Hợp đồng giữa các bên cũng được lập bằng tiếng Việt. Vì vậy việc Trọng tài viên duy nhất lựa chọn tiếng Anh làm ngôn ngữ trong tố tụng trọng tài bất chấp sự phản đối từ phía Bị đơn đã khiến Bị đơn cho rằng Trọng tài viên không tôn trọng thỏa thuận giữa các bên, cụ thể là vi phạm khoản 1 Điều 4 và khoản 2 Điều 10 Luật Trọng tài thương mại 2010. Sau đó, Bị đơn đã gửi đơn yêu cầu hủy phán quyết trọng tài đối với vụ tranh chấp nói trên đến Tòa án có thẩm quyền.
Tại quyết định số 1191/2021/QĐ-PQTT ngày 01-12-2021 của Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, Tòa án đã có nhận định như sau đối với yêu cầu hủy phán quyết trọng tài nêu trên: “Tại Điều 9.3 của Hợp đồng các bên thỏa thuận trong trường hợp xảy ra tranh chấp thì ngôn ngữ trọng tài là tiếng Anh hoặc/và tiếng Việt. Như vậy, các bên thỏa thuận ngôn ngữ trọng tài là tiếng Anh hoặc/và tiếng Việt được hiểu là cả hai ngôn ngữ”. Bên cạnh đó, Tòa án cho rằng Bị đơn phản đối tiếng Anh là ngôn ngữ trong tố tụng trọng tài là hoàn toàn có căn cứ vì Hợp đồng giữa các bên bằng tiếng Việt, quá trình trao đổi thực hiện hợp đồng cũng sử dụng tiếng Việt. Không những thế tại phiên họp giải quyết tranh chấp cũng không có phiên dịch tiếng Việt nên không đảm bảo tính công bằng, tự nguyện trong tố tụng trọng tài. 

Thông qua trường hợp thực tế trên, có thể thấy rằng yếu tố ngôn ngữ trong tố tụng trọng tài là rất quan trọng. Các bên tranh chấp cần nắm rõ các quy định của pháp luật về ngôn ngữ trong tố tụng trọng tài có thể xác lập thỏa thuận trọng tài một cách chuẩn xác cũng như bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong các trường hợp phát sinh. Ngoài ra, Hội đồng trọng tài/Trọng tài viên duy nhất cần phải cẩn thận trong việc xác định ngôn ngữ sử dụng trong tố tụng trọng tài để không xảy ra nguy cơ phán quyết trọng tài có thể bị hủy sau này. 

 (1) Khoản 1 Điều 10 Luật Trọng tài thương mại năm 2010

(2)  Khoản 2 Điều 10 Luật Trọng tài thương mại năm 2010

Đọc thêm: Thoả thuận trọng tài phát sinh trong quá trình giải quyết tranh chấp
Qua bài viết trên, hi vọng MCAC đã giải thích rõ các trường hợp sử dụng ngôn ngữ trong tố tụng trọng tài. Chi tiết xin liên hệ: hotline 0935 925 068 hoặc email contact@mcac.vn.