Phân Biệt Hợp Đồng Dân Sự Và Hợp Đồng Thương Mại

Hợp Đồng Dân Sự là gì?

Theo Điều 385 Bộ luật Dân sự 2015: “Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.”

Có thể hiểu Hợp đồng dân sự là một giao dịch dân sự mà trong đó các bên tự trao đổi ý chí với nhau nhằm đi đến sự thỏa thuận cùng nhau làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ nhất định. 

Hợp Đồng Thương Mại là gì?

Pháp luật hiện nay chưa có định nghĩa về hợp đồng thương mại. Tuy nhiên, ta có thể lấy định nghĩa về hợp đồng tại Bộ luật dân sự năm 2015 để hiểu về các đặc tính cơ bản của hợp đồng thương mại.

Kết hợp với định nghĩa về hoạt động thương mại được quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật Thương mại 2005, Hợp đồng thương mại được hiểu là sự thỏa thuận giữa các bên (chủ yếu và ít nhất một bên là thương nhân) trong việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ trong hoạt động thương mại bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lời khác. 

Khái niệm về hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại

Sự giống nhau của hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại

Một số điểm giống nhau cơ bản của hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại có thể kể đến là:

- Cả 2 loại hợp đồng đều có bản chất là giao dịch dân sự. Cả 2 loại đều được thiết lập dựa trên sự bình đẳng, thỏa thuận và sự tự nguyện của các bên tham gia giao kết hợp đồng.

- Đều hướng tới các lợi ích của mỗi bên và lợi ích chung, hợp pháp của các bên khi tham gia giao kết hợp đồng. 

- Đều có các điều khoản cơ bản, theo quy định của pháp luật như: quy định về chủ thể, đối tượng của hợp đồng, quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia, phương thức thực hiện, phương thức thanh toán, giải quyết tranh chấp phát sinh (nếu có).

- Giống nhau về hình thức giao kết hợp đồng: có thể giao kết bằng miệng, bằng văn bản, bằng hành vi cụ thể hoặc bằng phương thức điện tử…

- Sau khi hợp đồng được ký kết, có hiệu lực pháp luật thì các bên sẽ bị ràng buộc và phải thực hiện theo các cam kết và thỏa thuận đã đặt ra. 

Dù có nhiều điểm tương đồng nhưng hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại cũng có các điểm khác nhau. Vậy những đặc điểm nào thường được sử dụng để phân biệt hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại?

Sự giống nhau cơ bản của hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại

Sự khác nhau của hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại

Để phân biệt hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại, bạn cần lưu ý tới các tiêu chí sau:

Chủ thể giao kết hợp đồng

Chủ thể giao kết hợp đồng dân sự rộng hơn so với chủ thể giao kết hợp đồng thương mại. Đối với hợp đồng dân sự, chủ thể có thể là các cá nhân, tổ chức có hoặc không có tư cách pháp nhân. Tuy nhiên, đối với hợp đồng thương mại, chủ thể phải là cá nhân hoặc tổ chức có tư cách pháp nhân, có đăng ký kinh doanh và người đại diện hợp pháp. Trong hợp đồng thương mại, bắt buộc phải có 1 bên là thương nhân. Nếu không đáp ứng điều kiện về chủ thể, hợp đồng thương mại sẽ vô hiệu, không có giá trị pháp lý.

Mục đích của hợp đồng

Về bản chất, hợp đồng dân sự xác lập các giao dịch dân sự, do đó các giao dịch này có thể có hoặc không phát sinh lợi nhuận. Hợp đồng thương mại là một đặc thù riêng của hợp đồng dân sự mà khi đó mục đích của hợp đồng là hướng tới kinh doanh thương mại và có sinh lời. Ngoài ra, các hợp đồng không có mục đích sinh lợi, tuy nhiên một bên giao kết là thương nhân và 2 bên thỏa thuận lựa chọn Luật thương mại để áp dụng thì cũng được coi là Hợp đồng thương mại.

Cơ quan giải quyết tranh chấp

Khi các bên giao kết hợp đồng thương mại, các bên có thể tự thỏa thuận giải quyết nếu có phát sinh tranh chấp. Trường hợp các bên không thể tự thỏa thuận thì có thể giải quyết tại tòa án hoặc tại trung tâm trọng tài thương mại, tùy theo sự lựa chọn của các bên tham gia giao kết hợp đồng. 

Đối với hợp đồng dân sự, phần lớncác bên chỉ có thể giải quyết tại tòa án có thẩm quyền. 

Phạt vi phạm hợp đồng

Khi giao kết, thực hiện hợp đồng, các bên sẽ bị phạt vi phạm nếu không thực hiện đúng hoặc không thực hiện các nghĩa vụ phát sinh theo quy định tại hợp đồng. Tuy nhiên, các bên sẽ chỉ bị phạt vi phạm nếu trong hợp đồng có điều khoản thỏa thuận về trường hợp phạm vi phạm. 

Đối với hợp đồng dân sự, mức phạt không bị giới hạn tối đa. Các bên có thể thỏa thuận về mức phạt vi phạm tùy thích. Tuy nhiên, trong hợp đồng thương mại, các bên có thể thỏa thuận về mức phạt vi phạm nhưng không vượt qua 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm, trừ trường hợp Hợp đồng dịch vụ giám định. Có thể thấy, luật thương mại đã quy định rõ ràng về mức phạt tối đa. Đây cũng là một trong những điểm khác nhau quan trọng bạn cần lưu ý khi phân biệt hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại. 

Sự khác nhau giữa hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại

Trên đây là một số điểm giống và khác nhau cơ bản giữa hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại. Hy vọng qua bài viết MCAC cung cấp về các điểm giống và khác nhau này, doanh nghiệp đã có thể phân biệt hợp đồng dân sự và hợp đồng thương mại. Từ đó thỏa thuận và tạo lập hợp đồng hiệu quả nhất, đảm bảo tính pháp lý của hợp đồng.